مسئله مزاج یکی از مسائلی است که در انتخاب همسر باید در نظر گرفت البته دیگر مسائل مانند ایمان، شرایط خانوادگی و . نیز بسیار مهم است.

با ذکر چند مثال، علت تطابق مزاج زن و مرد مشخص می‌شود.

مثال اول: همان‌طور که می‌دانید گرم‌مزاجان» افرادی فعــال و پرجنب و جوش هستند و سردمزاجان» افرادی کند و بی‌حال هستند. حال اگر زن و شوهر دارای مزاج مختلف باشند به سختی می‌توانند همدیگر را تحمل کنند. این مسئله در مورد دو دوست هم صادق است. در زندگی خوابگاهی، فراوان مشاهده شده است که افراد دارای مزاج مختلف نمی‌توانند همدیگر را تحمل کنند و معمولا به رفتار همدیگر گیر می‌دهند. فرد فعال و پرانرژی از فرد فعال و پرانرژی خوشش می‌آید.

تصور کنید زن و شوهر برای یک مهمانی دعوت شده‌اند. زن، مزاج سرد دارد و شوهر بسیار گرم است. شوهر به علتگرم‌مزاج بودنش فوراً سر و وضع خود را مرتب کرده و آماده رفتن می‌شود، اما زن، به علت سردمزاج بودنش بسیار کند عمل کرده و شوهر مدت زیادی منتظر می‌ماند تا زن آماده رفتن شود. حال اگر از این سنخ تضادها در زندگی زیاد باشد، به مرور زمان عشق و علاقه زوجین را نسبت به هم کم خواهد کرد.

مثال دوم: همان‌طــور که گفته شد، افراد صفراوی حافظه خوبی دارند و تیزهوش هستند. این افراد باید با هم‌سنخ خود یعنی افراد دارای مزاج گرم و خشک ازدواج کنند، چون در صورت عدم رعایت تطابق مزاجی، این افراد قادر به درک یکدیگر نخواهند بود.

مثال سوم: دمــوی‌مزاجان (گرم و تر) دارای روحیه شاد، خوش‌مشرب و اجتماعی هستند.

حال تصور کنید چنین فردی با یک فرد سوداوی (سرد و خشک) ازدواج کند. فرد سوداوی گوشه‌گیر بوده و تمایلی به شرکت در اجتماعات ندارد. این دو نفر به علت تقابل مزاجی که دارند، نمی‌توانند با هم کنار بیایند.

مثال چهارم: یکی از خصوصیات بلغمی‌مزاجان، خونســـردی و بی‌خیالی آنها در حوادث و مشکلات است. حال اگر یک طرف، بلغمی (سرد و تر) باشد و طرف دیگر، گرم باشد، یک طرف همیشه در اضطراب خواهد بود و طرف دیگر بی‌خیال. فرد گرم‌مزاج از بی‌خیالی طرف مقابلش خسته می‌شود و این وضعیت در درازمدت باعث تنفر و انزجار او از طرف مقابلش خواهدشد. متقابلا فرد سردمزاج (بلغمی) نیز فرد گرم‌مزاج را به خاطر اضطراب و عجول بودنش سرزنش می‌کند.

نکته: بدون در نظر گرفتن مزاج نیز می‌توان به این تطابق رسید ولی با مزاج‌شناسی کار بسیار آسان می‌شود و شناخت بهتر صورت می‌گیرد چون در مزاج‌شناسی از خصوصیات بدنی نیز می‌توان کمک گرفت و به حالات روانی افراد پی برد. پیش‌تر گفته شد که مزاج ذکور نسبت به اناث گرم‌تر و خشک‌تر است؛ به همین جهت در عالم انسانی، ن پیرو و دنباله‌رو مردان هستند. علائم سردمزاجی در ن غلبه دارد و به علت این تفاوت مزاجی، مدیران و رؤسای عالم اکثراً مردها هستند. در خانواده نیز همین‌طور است و مدیر خانواده مرد است. حال اگر زنی را دیدید که مدیر شده است و توانایی این کار را هم دارد، بدانید که حتماً گرم‌مزاج است.

البته نکته بسیار مهم این است که انسان می‌تواند با تهذیب نفس و اراده، تا حدود زیادی نواقص و اشکالات خود را تعدیل و اصلاح کند و البته پس از ازدواج هم با اطلاع از اینکه بسیاری از رفتارها و واکنش‌های طرف مقابل بر اساس مزاج اوست و عمدی در کار نیست، می‌توان به آرامش و تفاهم بیشتری دست یافت.